Prawo energetyczne nakłada na osoby zajmujące się eksploatacją sieci oraz urządzeń i instalacji obowiązek posiadania stosownych kwalifikacji potwierdzonych świadectwem wydanym przez komisje kwalifikacyjne. Są to tzw. uprawnienia E – eksploatacja i D – dozór.
Zgodnie z ustawą z 10 kwietnia 1997 r. − Prawo energetyczne, artykuł 54 (Dz.U. z 2006 r. nr 89, poz. 625 z późn. zm. elektryk zajmujący się instalowaniem oraz eksploatacją instalacji elektrycznych powinien dysponować odpowiednią wiedzą oraz mieć uprawnienia typu E, a sprawujący dozór nad tymi czynnościami typu D.
Uzyskanie uprawnień, zwanych potocznie „uprawnieniami SEP” poprzedza egzamin odbywający się przed komisją działającą nie tylko w oddziałach Stowarzyszenia Elektryków Polskich, ale także w wielu innych instytucjach oraz większych zakładach pracy spełniających kryteria określone w przepisach.
Osoba przystępująca do egzaminu musi wykazać się wiedzą obejmującą bardzo szeroki zakres zagadnień także teoretycznych. Z tego względu wskazane jest odpowiednie przygotowanie się do egzaminu (samodzielnie lub poprzez szkolenia organizowane przez te same podmioty, w których działają komisje egzaminacyjne).
ZAKRES WYMAGANEJ WIEDZY
Szczegółowa tematyka egzaminacyjna podawana jest kandydatom na co najmniej na 14 dni przed wyznaczoną datą egzaminu.
Zagadnienia Uprawnień typu E:
- budowa, działanie oraz warunki techniczne obsługi urządzeń, instalacji i sieci
- zasady eksploatacji oraz instrukcji eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci
- zasady i warunki wykonywania prac kontrolno-pomiarowych oraz prac montażowych
- zasady i wymagania dotyczące bezpieczeństwa pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, umiejętności udzielania pierwszej pomocy.
- zasady postępowania w przypadku awarii, pożaru lub innego zagrożenia bezpieczeństwa
Zagadnienia Uprawnień typu D:
- przepisy dotyczące przyłączania urządzeń i instalacji do sieci, dostarczania paliw i energii oraz prowadzenia ruchu i eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci.
- przepisów i zasady postępowania przy programowaniu pracy urządzeń, instalacji i sieci, z uwzględnieniem zasad racjonalnego użytkowania paliw i energii.
- przepisy dotyczące eksploatacji, zasad prowadzenia dokumentacji technicznej i eksploatacyjnej oraz stosowania instrukcji eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci.
- przepisy dotyczące budowy urządzeń, instalacji i sieci oraz norm i warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać te urządzenia, instalacje i sieci.
- przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, z uwzględnieniem zasad udzielania pierwszej pomocy oraz wymagań ochrony środowiska
- postępowanie w przypadku awarii, pożaru lub innego zagrożenia bezpieczeństwa ruchu urządzeń przyłączonych do sieci
- dysponowanie mocą urządzeń przyłączonych do sieci
- wykonywanie prac kontrolno-pomiarowych oraz prac montażowych.
JAK WYGLĄDA PROCEDURA UZYSKANIA UPRAWNIEŃ?
Osoba pragnąca uzyskać uprawnienia powinna:
- złożyć wniosek
- wnieść stosowną opłatę (10% minimalnego wynagrodzenia)
Wydane świadectwa, potwierdzające posiadane kwalifikacje, stają się świadectwami bezterminowymi z wyłączeniem świadectw potwierdzających kwalifikacje zawodowe osób zajmujących się eksploatacją urządzeń, instalacji lub sieci, a świadczących usługi na rzecz konsumentów, mikro-, małych i średnich przedsiębiorców, które zachowują ważność do upływu terminu, na jaki zostały wydane.
Zgodnie z art. 54 Prawa energetycznego dodano ustęp 1c, w którym określono również inne przypadki, obligujące pracownika do poddania się sprawdzeniu kwalifikacji. Może to nastąpić na wniosek pracodawcy, w przypadku gdy osoba posiadająca ważne bezterminowo świadectwo kwalifikacyjne w ciągu kolejnych pięciu lat nie zajmowała się eksploatacją urządzeń, instalacji lub sieci.